Philips TX701A.

De keuze was reuze. In dit geval letterlijk. De Philips TX701A televisie is een projectie TV met het grootst mogelijke beeld in 1951. Zoals bij diverse Philips TV toestellen is ook de TX701A gebaseerd op het TX400U chassis. De TX701A is echter een projectie TV. Hiervoor zijn er toch wel de nodige aanpassingen gemaakt. Onder in het toestel ligt een 6cm beeldbuisje. Het buisje met type MW6-2 is speciaal gemaakt voor projectie doeleinden. Via een Schmidt optiek om de beeldbuis wordt het licht gereflecteerd op een schuine spiegel bovenin de kast. (zie illustratie links) Deze spiegel reflecteert het licht vervolgens weer op het scherm van 34 x 45,5cm aan de voorkant van het toestel.

Het scherm van de TX701A is een zogeheten Fresnel lens. Dit is een kunststof lens waarin vanuit het midden groeven in cirkels zijn gemaakt. Hierdoor treedt een vergrotend effect op. Het kunststof scherm is relatief dun en gevoelig voor beschadigingen. Wellicht heeft Philips daarom deurtjes voor het scherm geplaatst. Door het gebruik van de Fresnel lens wordt het licht sterk gebundeld. Door dit effect is het voor de kijker het meest optimaal om recht voor het toestel te zitten. Hoe verder men naar de zijkant afwijkt hoe slechter het beeld wordt. Het is dan ook een toestel welke eigenlijk niet geschikt is om met een groep naar te kijken. Hoewel zijn formaat natuurlijk anders doet vermoeden.

Een TX701A is voorzien van twee afneembare achterwanden. Het bovenste (zwarte) deel dekt de achterkant van de spiegel af welke zich bovenin het toestel bevindt. Deze achterwand hoeft voor service nooit verwijderd te worden. Door het onderste deel van de achterwand te verwijderen komt men bij de elektronica. Links is het chassis tegen de zijwand gemonteerd. In het midden is de 'optische box' geplaatst met een zwart doek om valse lichtinval en stof op het optiek te voorkomen. En rechtsonder een 25KV voeding.

Door de zwarte rok te verwijderen van het optiek wordt het chassis en de overige elektronica zichtbaar. Omdat het chassis op zijn zijkant hangt zijn de koelgaten in de hoogspanningskooi verplaatst om een optimale koeling te behouden.

Door aan de binnenkant van de TV de vleugelmoeren los te draaien kan het luidsprekerpaneel worden weggenomen. Op deze manier is het optiek goed bereikbaar om de beeldbuis te kunnen vervangen.

Hiernaast ziet u de zogeheten optische box. Het is een stelsel van geslepen spiegels waarin de beeldbuis (MW6-2) geplaatst wordt. Deze lenzenconstructie is bedacht door meneer Schmidt. Vandaar dat het ook wel het Schmidt optiek wordt genoemd.

Dit is de lijntransformator van een TX701A. Deze is ook weer anders dan van de TX400. Dit heeft twee redenen. De eerste is dat er, door het gebruik van een MW6-2, een ander afbuigjuk wordt gebruikt. De tweede reden is dat de MW6-2 een anodespanning van 25KV nodig heeft. Deze spanning is nodig om een grote lichthoeveelheid te bereiken. Omdat de hooggspanningstrap van een TX400 niet genoeg energie voor deze 25KV kan leveren is er een extra voeding speciaal voor de 25KV aangebracht. Daarnaast waren de isolatietechnieken in de jaren 50 niet toereikend om dit in de open lucht te produceren. Zodoende is er geen hoogspanningswikkeling aangebracht op deze lijntransformator.

Om toch de benodigde 25KV op te wekken is deze speciale voeding in de TX701A geplaatst. De netspanningverdubbelaar in deze voeding is gelijk de reden waarom de TX701 een A als toevoeging heeft in plaats van de U van de TX400U. De TX400U kán ook op gelijkspanning werken. Vandaar de U voor universeel. Deze 25KV voeding kan dit echter niet en heeft 220V 50z als voeding nodig. De voeding heeft een zestal U buizen. Te weten: 2x UL44 2x UY41 en 1x UBC41. Er is voor U buizen gekozen omdat er in het gloeistroomcircuit van een TX400 geen extra buizen meer opgenomen kunnen worden. Voor het lage aantal buizen is een hoge gloeispanning van een U buis gunstiger dan van een P buis om zo snel bij de 220V in de buurt te komen.

Deze 25KV voeding heeft een ingeblikte transformator. In dit blik zitten tevens de condensatoren voor de kaskade en een drietal EY51 diodebuises voor deze kaskade. Om overslag van hoogspanning te voorkomen is het geheel gevuld met transformatorolie. Volgens de documentatie is deze transformator niet te repareren. Helaas zijn de EY51 buisjes niet de meest betrouwbare meer na jaren van dienst. Omdat deze trafo's niet meer verkrijgbaar zijn moet er bij restauratie toch wat creatiever gewerkt worden dan in de jaren 50.

Om de transformator open te halen moet eerst de olie er uit. De trafo is vanaf de kabeldoorvoer afgevuld. Het is slechts een moer welke met een schroefje geborgd is. Door dit los te draaien kan men de rubber stop omhoog trekken. Zo is het een koud kunstje om de olie op te vangen in een schoon potje. Deze olie is later weer nodig. Er wordt wel eens gesproken over giftige stoffen in deze olie zoals PCB's. Een medeverzamelaar heeft dit eens op een laboratorium laten testen en er bleek niets giftigs aanwezig te zijn. Toch is het raadzaam voorzichtig met de olie om te gaan. Met een elektrische verfstripper is de bovenrand nu te verwarmen totdat het tin smelt. Op deze manier kan de gehele trafo uit elkaar genomen worden.

Nu de trafo open is kunnen we de diverse onderdelen zien. (zie middelste foto voor nummering) 1: De potkern transformator welke de hoogspanning moet opwekken tot ca 8,5KV 2: De EY51 gelijkrichtbuizen, dit zijn de diodes in de kaskade 3: De condensatoren van de kaskade

De condensatoren zijn letterlijk papier gedrenkt in olie condensatoren. Uitermate betrouwbaar en na jaren nog steeds goed. Dit is puur te danken aan dat het geheel in een blik is afgesloten. Het is wel zaak om de transformator geen dagen uitelkaar te laten liggen. Papier en olie hebben beide vochtopnemende eigenschappen. Na het vervangen van de EY51 buizen kan de transformator weer in elkaar gezet worden. Een eventuele test kan ook zonder dat het blik is dicht gesoldeerd. Het is dan zaak om het totaal wel in de olie te hebben staan. Na het dichtsolderen (zonder olie in het blik!) kan het blik weer gevuld worden met olie. Het vullen kan makkelijk gedaan worden met een injectienaald. Olie opzuigen uit het potje en weer door het kabelgat naar binnen brengen. Een ander slijtage gevoelig onderdeel in een projectie TV is de beeldbuis. Het is een kleine hoeveelheid fosfor wat een enorme hoeveelheid licht op moet brengen om het grote scherm van beeld te voorzien.

Hiernaast staan een drietal MW6-2 beeldbuizen afgebeeld. 1. De linker buis is een nieuwe beeldbuis. 2. De middelste beeldbuis is een versleten beeldbuis en vertoont inbranding. 3. De rechter was een goede buis en is plotseling plaatselijk ingebrand door een defect in het toestel.

De natuurlijke slijtage van een beeldbuis is uiteraard niet te voorkomen. Maar als een goede beeldbuis zwaar beschadigt raakt door een defect is dit natuurlijk zonde. Het defect wat deze plotselinge schade heeft veroorzaakt ligt hem in het uitvallen van de horizontale of verticale afbuiging. Philips heeft deze situatie vooraf ook al bedacht. Hiervoor is een beveiliging in het toestel aangebracht door middel van een DAF91 buis of in vroege versies een DAF41. (Helaas blijkt de beveiliging niet altijd goed te werken... Dat heeft de rechter buis ondervonden.) De gloeidraad van de DAF91 is op een extra wikkeling van de rastertransformator aangesloten. Zodra het raster uitvalt is de buis nagenoeg gelijk uit geleiding. Dat is het voordeel van een batterijbuis zoals de DAF91. Zodra de buis uit geleiding is wordt de helderheid acuut op 0 gezet. Ditzelfde DAF91 buisje krijgt op het stuurrooster van de penthode gelijkgerichte lijnpulsen afkomstig van de lijntransformator. Zodra de lijntrap uitvalt gaat de buis ook weer uit geleiding. Op die manier is ook het uitvallen van de lijntrap beveiligd. De originele rastertrafo's van de TX701A zijn van slechte kwaliteit. De meesten zijn na een korte periode primair onderbroken. (Hetzelfde probleem dus als in de TX400U toestellen) Op de linker foto is een vervangende rastertrafo te zien. De DAF91 staat op een beugel. Op de rechter foto is een oiginele rastertrafo te zien. Hier staat een DAF41 op de beugel.