Philips TX1410U.

In televiesieland bestaat bij de meeste mensen de wens om groot beeld te hebben. Dat was in de jaren 50 niet anders. Groter, minder bol rechte hoeken... De TX500 (links) was bij Philips het grootste formaat met ronde beeldbuis. Voor diegene die het zich kon permitteren was er de TX1410U. De allereerste direct zicht TV welke Philips uitbracht met een 'rechthoekige' beeldbuis was de TX1410U met een MW36-24 beeldbuis. Maar zoals het lijkt is deze vooral buiten Nederland verkocht geweest.

De TX1410U is ook weer gebaseerd op het zogeheten hondenhok (TX400/500U) chassis. Maar het toestel is buiten de beeldbuis om ook met veel luxe uitgevoerd. Zo heeft het toestel klankregeling en een balansversterker voor het geluid. Er is een standby mogelijkheid om te luisteren naar een zender terwijl het beeld uitgeschakeld is. En omdat het oog ook wat wil is de kast zeer mooi afgewerkt.

Hiernaast staat de TX1410U. Achter de knoppen bevinden zich facetgeslepen glasplaatjes. Hierop zijn de bijbehorende teksten voor de knoppen afgedrukt. Deze teksten staan überhaupt niet op een TX400/500U of een TX701A. De TX400U/TX500U en TX701A zijn standaard voorzien van een 4 kanalen kiezer. De TX1410U is echter af fabriek met een luxe 10 kanalenkiezer uitgevoerd.

De stand-by stand om het geluid te gebruiken met afgeschakeld beeld komt eigenlijk van de Duitse uitvoering, de TD1410U. In Duitsland was de FM radio veel eerder doorgebroken dan bijvoorbeeld in Nederland. Door nu een gecombineerde kanalenkiezer te gebruiken kunnen zowel FM radio zenders ontvangen worden alsmede ook TV zenders. Éénmaal afgestemd op een radiozender blijft het beeld sneeuwen. Dit kan nu uitgeschakeld worden met de stand-by stand door de helderheidsregelaar helemaal linksom te draaien...

Een TX500U is voorzien van een afneembare achterwand. Dit is handig voor servicedoeleinden. De luxere TX1410U heeft dit weer niet. Om een enkele buis te vervangen moet de complete bovenkant verwijderd worden. Waarom hier nu weer een stap terug is gedaan is mij niet helemaal duidelijk. Mijn vermoeden is dat de TX1410U tegelijk met de TX400U is ontwikkeld. De kastconstructies zijn eigenlijk gelijk aan elkaar.

Hieronder ziet u een TX1410U met afgenomen kap.

De scherpstelling van het beeld wordt geregeld met magnetisme rondom de hals van de beeldbuis. Bij de TX400/500U wordt dit magnetisme door een elektromagneet verzorgt. Door de stroom te variëren stelt men het beeld scherp. Dit gebeurd doormiddel van een potmeter met een knop aan de voorkant van het toestel. In de TX1410 werkt dit anders. Er is een juk aangebracht waar twee permanente magneten ten opzichte van elkaar worden verschoven. Dit gebeurd mechanisch door middel van een bowden kabel naar een knop op de achterkant. (zie groene pijlen links)

Door de scherpstelling naar de achterkant van de TV te brengen komt er een knop 'vrij' aan de voorkant van het toestel. Dit gaf de benodigde ruimte aan de voorkant van het toestel om een klankregeling te plaatsen. Iets wat op een TX400/500U niet voorkomt.

Door het gebruik van een andere beeldbuis en afbuigjuk is ook een andere hoogspanningstrafo nodig. Deze is dus niet uitwisselbaar met die van een TX400/500U. Tevens staat de boosterdiode PY80 op een verhoogt voetje wegens de hogere spanningen dan die van de TX400U. De hoogspanningstrafo (in de zwarte kooi) is degelijk en haast onverwoestbaar van deze TV's.

Helaas geldt deze betrouwbaarheid niet voor de luidsprekertrafo en rastertrafo. De laatste was zelfs van dermate slechte kwaliteit dat ze veelal in de garantieperiode al defect raakten. Toch komt in een heel enkel toestel zo'n originele rastertrafo nog eens voor. Deze is hier links onder te zien. Maar de meesten zijn vervangen door een exemplaar zoals rechtsonder.

De televisie is uitgerust met een balans audioversterker met 2x ECL80. De betreffende buizen zijn hier links groen omcirkelt. De luidsprekertrafo is op een andere plaats neergezet t.o.v. de TX400 omdat één van de ECL80 buizen nu op de plaats van deze trafo staat. Helaas was de trafo op beide primaire spoelen onderbroken. Uit een sloopchassis is een trafo gehaald waar één primaire nog heel was. Op deze manier was het makkelijk na te gaan wat de verhouding nu precies moet zijn. 2500+2500 windingen primair en 80 secundair.

Een ander zwak punt... Deze toestellen zijn uitgevoerd met condensatoren welke zijn opgebouwd uit papier gedrenkt in paraffine. Dit is vervolgens in een behuizing van teer gegoten. Helaas zijn de genoemde materialen hygroscopisch. Dat houdt in dat de materialen (langzaam) vocht opnemen. In een werkend toestel is dat nog niet zo erg. Want een buizentoestel wordt vrij warm tijdens het spelen. Zo heeft het vocht ook de mogelijkheid om weer te verdampen. De problemen komen echter bij lang ongebruik. Het ingetrokken vocht verdampt niet meer en de materialen raken verzadigd met vocht. In een condensator geeft dat een aantal nadelige effecten.

1 - de capaciteit loopt op 2 - de doorslagspanning verlaagt 3 - er gaat een kleine lekstroom lopen Dit heeft als resultaat dat een toestel, na zeg 30...40 jaar ongebruikt te zijn geweest, een revisie nodig heeft. Helaas is er iemand wezen spitten in deze TV. Hierdoor waren merendeel van de originele condensatoren niet meer aanwezig Wat er vervolgens voor in de plaats is gezet was veelal onjuist. Alle condensatoren zijn daarom vervangen door nieuwe moderne(re) exemplaren.

Helaas was er nog meer aan dit toestel geknutseld. De kernen van het MF voor het geluid waren verdraaid. Het bleek dat het geluid nog niet goed was na het repareren van de uitgangstrafo. Heel in de verte was er iets van geluid te horen.

Maar er klopte nog iets niet. Bij het afstemmen op kanaal 4 moest de knop op kanaal 2 gezet worden om beeld te krijgen. Hierbij was het geluid erg zwak. Maar dat is logisch als de kanalenkiezer op een verkeerde stand staat. Waarom was er dan toch beeld? De oorzaak zat hem in de oscillator van de kanalenkiezer. Op kanaal 4 bleek de oscillatorfrequentie veel te hoog te zijn. Dit was met de trimmer ook niet bij te regelen. Met de knop op kanaal 2 zat de oscillator wel in de buurt van kanaal 4. De oorzaak bleek een defecte keramische condensator. Op de foto is zijn er even twee condensatoren in serie overheen geplakt om te testen. (foto links onder) Dit was de weg om de oscillator weer op het goede punt te krijgen. Dus is de defecte condensator daarna vervangen. En het geluids MF is weer correct afgesteld.

De TX1410 kent vele uitvoeringen. De allereerste modellen TD1410U (uit 1951) waren vooral voor de Duitse markt. Deze is dus ongeveer gelijktijdig met de TX400 uitgekomen. De gebruikte beeldbuis was in de eerste modellen een MW36-22. In de latere TX1410U is de MW36-24 gebruikt. De eerste modellen hadden ook niet zo'n mooi louvrerooster voor de luidspreker. Er zat een gewoon doekje voor de luidspreker. (Zie linker en middelste foto hieronder) Sommige vroege modellen zijn net als de TX400/500U niet voorzien van teksten op het front. (linker foto) Het was dus de ervaren gebruiker die in één keer wist welke knop waarvoor was. Bij de latere TD1410U is er wel tekst op de kast gedrukt. (middelste foto) Philips is de TX1410U vooral gaan produceren voor export. Waar de TD modellen vooral in Duitsland zijn gebouwd, zijn de TX modellen gedeeltelijk of geheel in Eindhoven gemaakt. Omdat Philips diverse talen op het toestel wou gaan voeren is er een tweetal glasplaatjes achter de knoppen geplaatst met de diverse talen. (zoals het hiervoor beschreven toestel is uitgerust) Zo hoefden de fronten niet apart bedrukt te worden en het gaf gelijk een luxe uitstraling. Ook optisch zijn er verschillen in de diverse series toestellen. Op het toestel hier rechts onder is bijvoorbeeld gekozen voor een grote 'Philips' tekst terwijl andere een subtiel merkje hebben.

Het toestel van het technisch museum is een Italiaanse uitvoering. Het chassis is gebouwd in Eindhoven. (Dit is te herleiden door het serienummer) Om er in Italië toch een eigen tintje aan te geven heeft men daar bij Philips Monza de buizen voorzien van een zegel. Er zaten nog maar 5 van deze buizen in het toestel. De rest is toch in de jaren al eens vervangen.

En zo kreeg ook het label met het buizenoverzicht van het toestel een Italiaans sausje. "Posizione valvole" wat buisposities betekend.

Hier een kleine demonstratie van de spelende Philips TX1410U.